در ساختارهای سیاسی مدرن، احزاب سیاسی بیش از یک نهاد صرفاً سازمانی، به مثابه ستون فقرات دموکراسی و کارکردهای بنیادین نظام سیاسی عمل می‌کنند. در جمهوری اسلامی ایران، احزاب نه تنها ابزار مشارکت مردم در اداره کشور، بلکه حلقه وصل میان مطالبات جامعه و سیاستگذاری‌های حکومتی به شمار می‌روند. این نهادها، با پویایی و انسجام خود، می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در تعمیق امنیت ملی و تسریع فرآیند توسعه اقتصادی ایفا کنند؛ نقشی که هنوز در بسیاری از مطالعات کشور به عمق و گستره آن توجه لازم نشده است.
احزاب سیاسی؛ نهادهای تعاملیِ شکل‌دهنده به همگرایی اجتماعی و سرمایه اجتماعی ملی
احزاب سیاسی در بستر نظام جمهوری اسلامی ایران، فارغ از منافع کوتاه‌مدت و رقابت‌های زودگذر، باید به عنوان موتورهای تولید سرمایه اجتماعی و انسجام ملی دیده شوند. در واقع، یکی از اصلی‌ترین وظایف احزاب، مدیریت عقلانی و مدبرانه تضادها و تعارضات اجتماعی در فضای گفت‌وگو و رقابت سالم است. این نقش نه تنها به تثبیت امنیت همه‌جانبه کمک می‌کند، بلکه زیربنای مهمی برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و ایجاد فضای کسب‌وکار پایدار فراهم می‌آورد.
احزاب برنامه‌محور؛ حلقه مفقوده در توسعه اقتصادی مبتنی بر عدالت و امنیت
یکی از چالش‌های بنیادین توسعه اقتصادی در ایران، فقدان احزاب برنامه‌محور و متعهد به اصول مردم‌سالاری و قانون‌مداری است که بتوانند فراتر از شعارها و وعده‌های کوتاه‌مدت، نقشه راهی روشن و واقع‌بینانه برای اقتصاد کشور طراحی و پیگیری کنند. احزاب توانمند، ضمن تسهیل مشارکت گسترده اقشار مختلف مردم در فرآیندهای تصمیم‌سازی، نقش موثری در جلوگیری از سیاست‌زدگی اقتصاد و محافظت از منابع ملی در برابر تصمیمات غیرکارشناسی دارند. آنها با ایجاد ثبات سیاسی و اجتماعی، زیربنای لازم برای تحقق توسعه پایدار و عدالت اقتصادی را فراهم می‌سازند.
خانه احزاب؛ محور نوین ساماندهی مشارکت سیاسی و تسهیل گفت‌وگوی ملی
نهاد خانه احزاب، به عنوان کانون اصلی سازمان‌دهی و حمایت از احزاب و گروه‌های سیاسی، می‌تواند نقش حیاتی در ارتقای کیفیت مشارکت سیاسی مردم ایفا کند. این نهاد با فراهم آوردن بسترهای قانونی، آموزشی و رسانه‌ای، امکان شکل‌گیری فضای گفت‌وگو و رقابت سازنده را میسر می‌سازد و از تبدیل شدن احزاب به محلی برای نزاع‌های مخرب جلوگیری می‌کند. تقویت جایگاه خانه احزاب به معنای تقویت اعتماد عمومی و ارتقای ظرفیت‌های نظام سیاسی جمهوری اسلامی است که به طور مستقیم در امنیت ملی و توسعه اقتصادی کشور تاثیرگذار خواهد بود.
انتخابات؛ آزمون اصلی برای اثبات کارکرد مؤثر احزاب در نظام سیاسی
مشارکت مؤثر و گسترده مردم در انتخابات ریاست جمهوری، شوراها، مجلس شورای اسلامی و دیگر نهادهای منتخب، یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سلامت و کارآمدی نظام حزبی است. احزاب قوی و پاسخگو می‌توانند زمینه‌ساز حضور فعال و آگاهانه مردم در این فرآیندها باشند و از این طریق، مشروعیت نظام را تضمین و کارآمدی آن را افزایش دهند. در واقع، انتخابات سالم و رقابتی، نقطه تلاقی منافع ملی و مطالبات مردمی است که بدون احزاب کارآمد قابل تحقق نیست.
نتیجه‌گیری
امنیت ملی و توسعه اقتصادی پایدار، دو روی یک سکه‌اند که تنها در بستر سیاسی باثبات، پاسخگو و مشارکتی ممکن است. احزاب سیاسی به عنوان نهادهای واسط و پل ارتباطی بین ملت و حاکمیت، می‌توانند این بستر را فراهم آورند. اما این امر مستلزم آن است که نظام حزبی کشور، مبتنی بر برنامه‌محوری، پاسخگویی و پایبندی به اصول قانون‌مداری و مردم‌سالاری، تقویت و نهادینه شود.
خانه احزاب نیز به عنوان نهاد کلیدی در مدیریت و ساماندهی احزاب، باید با حمایت همه‌جانبه و ارتقای سازوکارهای خود، زمینه مشارکت گسترده و سازنده مردم در تمام سطوح تصمیم‌گیری را فراهم آورد. تنها در این صورت است که می‌توان به آینده‌ای امن، مرفه و توسعه‌یافته برای جمهوری اسلامی ایران امیدوار بود؛ آینده‌ای که در آن، مشارکت فعال و مسئولانه مردم، ضامن پیشرفت، امنیت و اقتدار ملی باشد.
مهندس میرزاعلی جهانبخشی
رئیس حزب همدلی مردم تحول‌خواه همت پهنه جنوب کشور و عضو شورای مرکزی کشور و عضو خانه احزاب استان خوزستان
