جو سیاسی حاکم بر استان آذربایجان غربی

استان آذربایجان غربی به‌عنوان یکی از مناطق مرزی و راهبردی کشور، همواره در کانون تحولات سیاسی، امنیتی و اجتماعی قرار داشته است. این استان با برخورداری از تنوع قومی، مذهبی و زبانی شامل کردها، ترک‌ها، آشوری‌ها و ارامنه، بستری پیچیده برای تعاملات سیاسی و اجتماعی فراهم کرده است. موقعیت ژئوپلیتیکی آن در مجاورت ترکیه، عراق و منطقه قفقاز، اهمیت مضاعفی به تحولات سیاسی آن بخشیده است.

چالش‌های تاریخی و ساختاری
– در دهه‌های گذشته، ضعف در انسجام مدیریتی، نابرابری‌های توسعه‌ای و فقدان برنامه‌ریزی متوازن، موجب شکل‌گیری شکاف‌های اجتماعی و سیاسی شده است.
– تبلیغات رسانه‌های معاند، تحریکات قومی، و نفوذ جریان‌های افراطی، از جمله تهدیدات مستمر علیه ثبات سیاسی استان بوده‌اند.

عوامل مؤثر بر جو سیاسی
بر اساس مطالعات میدانی و تحلیل‌های راهبردی، پنج عامل اصلی بر جو سیاسی استان تأثیرگذارند:
1. اقتصادی: نرخ بالای بیکاری، فقر مرزی، و نابرابری در تخصیص منابع.
2. سیاسی: ضعف در مشارکت احزاب محلی، فقدان نهادهای میانجی، و تمرکزگرایی تصمیم‌گیری.
3. اجتماعی: مهاجرت‌های داخلی، حاشیه‌نشینی، و کاهش اعتماد عمومی.
4. فرهنگی: تنوع زبانی و مذهبی که گاه به تنش‌های هویتی منجر می‌شود.
5. امنیتی: نزدیکی به مرزهای پرتنش، فعالیت گروه‌های مسلح، و قاچاق سازمان‌یافته.

موقعیت ژئوپلیتیکی و دیپلماسی مرزی
آذربایجان غربی دروازه تعامل ایران با منطقه قفقاز، ترکیه و عراق است. رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در این منطقه، آن را به کانون توجه امنیتی و دیپلماتیک تبدیل کرده است. تقویت دیپلماسی مرزی، توسعه زیرساخت‌های ارتباطی، و بهره‌برداری از ظرفیت‌های ترانزیتی، می‌تواند نقش استان را در معادلات ملی و منطقه‌ای ارتقاء دهد.

نقش احزاب، رسانه‌ها و نهادهای مدنی
احزاب محلی و نهادهای مدنی در استان هنوز نتوانسته‌اند نقش مؤثری در ارتقاء مشارکت سیاسی ایفا کنند. تقویت آموزش سیاسی، رسانه‌های مستقل و گفت‌وگوی بین‌قومیتی می‌تواند به ثبات سیاسی پایدار کمک کند. همچنین، ایجاد سازوکارهای شفاف برای تعامل نخبگان با ساختارهای حاکمیتی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.

پیشنهادات راهبردی
– تدوین برنامه توسعه متوازن با مشارکت نخبگان محلی و نهادهای مدنی.
– تقویت دیپلماسی مرزی و همکاری‌های منطقه‌ای با کشورهای همجوار.
– حمایت از رسانه‌های تحلیلی و مستقل برای ارتقاء آگاهی عمومی.
– ایجاد سازوکارهای گفت‌وگوی بین‌قومیتی برای کاهش تنش‌های هویتی.
– بازتعریف نقش احزاب در فرآیندهای تصمیم‌سازی و نظارت مردمی.

دکتر اقبال حسینی صدر
جانشین حزب همت کشور